Kronikë në gur

Description

“Kronikë në gur” afirmohet menjëherë si vepër thelbësore në kuadrin e krejt krijimtarisë së Kadaresë. Është roman i hyrjes në jetë dhe në letërsi. Tregimtari është autori, që përpiqet të rishohë me sytë e fëmijës tetë vitet e para të jetës së tij. Që nga kjo fëmijëri e kanë zanafillën elementet që përbëjnë “universin Kadare”. Ai fiton sensin e tij të mprehtë të fantastikes, apo të “realizmit magjik”.

Pjerrësia marramendëse e rrugëve, prania kudo e gurit, banesat e çuditshme, të mëdha e të fortifikuara, kështjellaburg, që zotëron mbi disa lagje, pamja spektakolare mbi fushën e Drinos dhe malet, e gjithë kjo do të formojë e stërhollojë pak nga pak vështrimin e shkrimtarit të ardhshëm.

Gjirokastra të fton në magji dhe, siç shkruan Kadare, “duket sikur qyteti është ngritur për të zgjuar ide të mëdha”.

Ai e quan një fat të madh që e nisi jetën e tij në një mjedis të tillë: “Sa më shumë unë mësoja sekretet e artit të të shkruarit, aq më shumë bindesha që kisha patur fat të rritesha në këtë qytet më se të veçantë, që kisha dëgjuar shpjegimet e para për botën nga goja e këtyre plakave të vjetra e të mençura, veshur me të zeza, që mbanin kupën e kafesë në njërën dorë dhe tejqyrën në tjetrën”.

VLERESIME RRETH LIBRIT

“Kronikë në gur nuk është vetëm një kuriozitet, por një roman magjepsës, i sofistikuar dhe i realizuar në prozë poetike. Gjerësia e përshkrimit krijon rezonancë, që nga rrënjët e saj, me një nga shoqëritë më primitive të Europës.”
– John Updike, The New Yorker

“Proza e Ismail Kadaresë është krahasuar me atë të Gabriel Garcia Marquez – it. Sigurisht, që ai indukton të njëjtën ironi tek lexuesit me anë të këndvështrimit magjik të jetës së një fëmije që ëshë shumë më i madh sesa i të rriturve. Triumfi i Kronikë në gur është se nuk ka nevojë të ndahet nga kënaqësitë estetike unike të kohës, hapësirës dhe veprimit me qëllim që të arrijë tek lidhja argëtuese e realizmit dhe fantazisë.”
– Leonie Caldecott, The New York Times Book

“Kjo kronikë nuk është vetëm kronikë e një “qytetit prej guri”. Duke tejkaluar caqet e një qyteti, ajo përfshin në faqet e saj dramën e qyteteve, të vendeve, të popujve, madje edhe të kontinenteve të tëra, duke krijuar një atmosferë epike, të rëndë si gurët që përshkruan. Kjo është autopsia e një qyteti shqiptar.

Kaotik në të parë, por i nënshtruar një arkitekture të brendshme të rreptë, ky roman, krejtësisht i ri në krahasim me çdo libër tjetër mbi fëmijërinë, do të ndihmojë që të kuptohet shkrimtari dhe njeriu Ismail Kadare, si dhe një pjesë e enigmës së vendit të tij, njëherit të çuditshëm, epik dhe fantazmagorik mbi të cilin bota pyetet gjithnjë e më shumë.”
– L’Eclaire, Nantes, 13 shkurt 1973